Σπηλιά του Λοΐζου
Κέντρο λατρείας του πρωτοελλαδικού πολιτισμού, στον κόλπο της Πόλης (Σταυρός),όπου βρίσκεται βυθισμένη μια αρχαία πόλη.
Από όλα τα ευρήματα που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές στη σπηλιά του Λοΐζου που έπεσε, πιστοποιείται περίτρανα ότι το λιμάνι αυτό εσυχνάζετο από της πρώτης μυκηναϊκής εποχής μέχρι της Ελληνικής και Ρωμαϊκής.
Προτομή του Οδυσσέα
ΟδυσσέαςΔιαβάστε το ‘Ευχήν Οδυσσεί’ στη προτομή του Οδυσσέα που βρίσκεται στο πάρκο της πλατείας του χωριού Σταυρός.
Ανωγή – Κοίμηση της Θεοτόκου
Στολίδι του χωριού της Ανωγής η εκκλησία χτισμένη από τον 12ο αιώνα με θαυμάσιες τοιχογραφίες και το βενετσιάνικης τεχνοτροπίας καμπαναριό της.
Ανωγή – Μενίρ
Στην περιοχή του χωριού της Ανωγής υπάρχουν σκορπισμένοι τεράστιοι ογκόλιθοι που ονομάζονται ‘μενίρ’.
Ο Αράκλης, είναι ο σπουδαιότερος και περιεργότερος αυτών των παραδόξως διαμορφωμένων πέτρινων όγκων.
Ο τεράστιος αυτός μονόλιθος που βρίσκεται λίγο πιο κάτω των σπιτιών του χωριού έχει ύψος 9μ και επικάθεται σε πλατύτερο βράχο που αποτελεί το βάθρο του.
Το σχήμα του είναι περίπου ατρακτοειδές με τις επιφάνειές του, της ανατολικής και δυτικής πεπιεσμένες.
Αύλακες διαβρωσιογενείς παρατηρούνται στο βράχο, ιδίως κατά τη βόρεια επιφάνεια και προς τα άνω τελειώνει σε αιχμηρή κορυφή. Παρουσιάζει δε τέτοια κανονικότητα ο περίεργος αυτός βράχος, ώστε με πρώτη ματιά νομίζει κανείς ότι πρόκειται για τεχνιτά επεξεργασμένο λίθο, περι οβελίσκου, κατασκευασθέντος από ανθρώπινο χέρι και όχι περι φυσικού βράχου που έλαβε την περίργη εκείνη μορφή από αποσάρθρωση.
Άλλος αξιοπρόσεκτος ογκόλιθος είναι αυτός που ονομάζεται Καβελλάρης (επειδή μοιάζει με ιππέα).
Κιόνι
ΚιόνηΠαραδοσιακό επτανησιακό χωριό μ ένα γραφικό λιμανάκι όπου αράζουν δεκάδες κότερα το καλοκαίρι, άλλοτε καταφύγιο και ορμητήριο των πειρατών. Την είσοδο του κόλπου στολίζουν τρεις μισοερειπωμένοι μύλοι.
Σπίτι του Καραϊσκάκη
Στο Κιόνι στη δεξιά πλευρά του λιμανιού σώζεται ένα μικρό τμήμα από το πέτρινο σπίτι που ζούσε μέχρι την επανάσταση του 1821 ο ήρωας Γεώργιος Καραϊσκάκης.
Ιθάκη (Βαθύ)
ΒαθύΠρωτεύουσα του νησιού, ολόκληρος ο οικισμός της πόλης αποτελεί αξιοθέατο, γιατί διατηρεί τον παλαιό Επτανησιακό ρυθμό δόμισης και έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός από το 1982, με τον εξαιρετικής ομορφιάς φυσικό κόλπο, που κλείνει στην αγκαλιά του το μικρό νησάκι ‘Λαζαρέτο’.
Σπήλαιο των Νυμφών
Στο σπήλαιο αυτό που λέγεται και ‘Μαρμαροσπηλιά’, με δύο εισόδους, μία για τους Θεούς και μία για τους θνητούς και υπέροχους σταλακτίτες, όπου κατά τον Όμηρο, έκρυψε ο Οδυσσέας τα δώρα του βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοου.
Παλαιοχώρα
Από το Περαχώρι μονοπάτι οδηγεί στην ερειπωμένη μεσαιωνική Παλαιοχώρα, όπου βρίσκονται εκκλησίες με υπέροχες βυζαντινές τοιχογραφίες.
Αλαλκομενές
Στην κορυφή του λόφου Αετός βρίσκεται η Αρχαία Ακρόπολη, που οι ντόπιοι ονομάζουν παλάτι του Οδυσσέα. Μπορεί να είναι η πόλη των Αλαλκομενών, μπορεί και η ‘Ιθακησίων Πολιτεία’ του Αριστοτέλη.
Πηλικάτα
Κοντά στον Σταυρό στα Πηλικάτα, τοποθετείται η πόλη του Οδυσσέα, σύμφωνα με την Ομηρική περιγραφή, ότι βρισκόταν σε σημείο που είχε θέα τρεις θάλασσες και το περιτριγύριζαν τρία βουνά. Εδώ βρίσκεται και το αρχαιολογικό μουσείο του Σταυρού όπου εκτίθενται ευρήματα της Μυκηναϊκής και Κορινθιακής περιόδου.
Ιερά Μονή των Καθαρών
Η Ιερά Μονή των Καθαρών, προσκύνημα και σημείο αναφοράς για τους απανταχού της γης Ιθακήσιους, είναι κτισμένη στη νοτιο-ανατολική κορυφή του Ομηρικού όρους Νήριτο, σε μια όμορφη γωνία, 600μ περίπου από την θάλασσα και σε απόσταση 15 χλμ. από το Βαθύ. Η ζωή του Μοναστηριού αρχίζει γύρω στα 1696.
Η ιστορία όμως της εικόνας της Παναγίας, είναι ακόμα πιο παλιά, όπως αναφέρει ο Πατέρας Θεοδόσιος Δενδρινός στη β΄ έκδοση του βιβλίου ‘ Το Μοναστήρι της Παναγίας των Καθαρών Ιθάκης’. Το όνομα ‘Καθαρά’ προέρχεται από τη λέξη ‘κάθαρα’, που στην τοπική διάλεκτο σημαίνει τα ξερόκλαδα και τους μικρούς θάμνους που κόβονται και καίγονται για να καθαρίσει κάποιος τόπος. Επειδή λοιπόν την ιερή εικόνα του Γενεσίου της Θεοτόκου τη βρήκαν με θαυματουργό τρόπο μέσα στα καιόμενα κάθαρα, την ονόμασαν «Καθαριώτισσα».
Η σωζόμενη μέχρι σήμερα παράδοση λέει ότι βοσκοί Ηπειρώτες καταδιωκόμενοι από τους Τουρκαλβανούς άφησαν τον τόπο τους και κατέφυγαν στην Ιθάκη όπου εγκαταστάθηκαν στο όρος Νήριτον στη θέση ‘’Μαζός’’ 400μ περίπου, απέναντι από το σημερινό μοναστήρι. Μέσα στα λίγα υπάρχοντά τους, ανακάλυψαν ότι έλειπε η θαυματουργή εικόνα που απεικόνιζε το Γεννέσιο της Θεοτόκου.
Κάποια νύχτα, βλέπουν εκεί που βρίσκεται σήμερα ο ναός του Μοναστηριού, ένα εκτυφλωτικό φως. Παρ’ όλες τις έρευνες στο σημείο εκείνο δεν βρήκαν τίποτε. Το ίδιο φαινόμενο επαναλαμβανόταν για αρκετές νύχτες, οπότε σκέφτηκαν να κόψουν και να κάψουν τους θάμνους και τα ξερόκλαδα για να καθαρίσει ο τόπος ώστε να δουν τι συμβαίνει. Όταν έσβησε η φωτιά διέκριναν μία εικόνα χωρίς να είναι καμένη. Έτσι αναγνώρισαν όλοι την εικόνα του Γεννεσίου της Θεοτόκου, που είχαν στην Ήπειρο. Στο σημείο εκείνο έκτισαν μια μικρή εκκλησία για να βάλουν μέσα την θαυματουργή εικόνα. Άλλη εκδοχή για την ονομασία είναι ότι ιδρύθηκε από οπαδούς της Καθολικής αίρεσης των Καθαρών. Κατά τον αρχαιολόγο-συγγραφέα W. GELL στο βιβλίο του «Η γεωγραφία και οι αρχαιότητες της Ιθάκης » λέει ότι η περιοχή ήταν αφιερωμένη στον θεό Απόλλωνα. Άλλη άποψη περί του ονόματος προέρχεται από την συγγραφέα κ. Ρίτα Τσιντήλη- Βλησμά όπου λέει ότι στο σημείο που είναι κτισμένη η εκκλησία των Καθαρών, υπήρχε πριν κάποιος ειδωλολατρικός ναός μάλλον της Θεά Αθηνάς. Μια από τις πολλές προσωνυμίες της Θεάς ήταν και ‘’Καθαρά’’ Λίγο πιο πέρα από το Μοναστήρι, υψώνεται το καμπαναριό όπου στο ισόγειο είναι το παρεκκλήσιο των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Κατά τους χρόνους της κατοχής και κυρίως από τους σεισμούς του 1953 το καμπαναριό γκρεμίστηκε, όπου και ξαναχτίστηκε. Η θέα που αντικρίζει κανείς από τη θέση που βρίσκεται το Καμπαναριό, είναι μοναδική. Φαίνεται το νότιο τμήμα του νησιού μας, μέρος του ανατολικού τμήματος της Κεφαλονιάς, στο βάθος αριστερά οι Εχινάδες νήσοι, τα δυτικά παράλια της Αιτωλοακαρνανίας, μακριά στο βάθος με καλή ορατότητα τις ακτές της Πελοποννήσου, και δεξιά την Ζάκυνθο. Η εικόνα της Παναγίας αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά και παριστά την γέννηση της εοτόκου. Στις αρχές του 1993 εγκαθίσταται στο Μοναστήρι ο Ιθακήσιος μοναχός Θεοδόσιος, ο κατά κόσμον Ηλίας Βλησμάς ο οποίος προέρχεται από την Ιερά Νέα Σκήτη του Αγίου Όρους και προσφέρει τις υπηρεσίες του στη χάρη της Παναγίας. Η Καθαριώτισσα είναι προστάτης και πολιούχος του νησιού μας, που γιορτάζεται μεγαλόπρεπα στις 8 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο. Βιβλιογραφία: ‘Το Μοναστήρι της Παναγίας των Καθαρών Ιθάκης’ (β΄ έκδοση) του πατέρα Θεοδόσιου Δενδρινού.
Ιερός Ναός Εισοδείων της Υπεραγίας Θεοτόκου
(Μητροπολιτικός). Ο Ιερός ναός της Παναγίας στα Λινοβρόχια, όπως λέγεται, χτίστηκε το 1800. Προϋπήρχε μικρός ναΐσκος τον οποίο μεγάλωσαν για τις ανάγκες των ενοριτών. Έχει ένα θαυμάσιο ολόγλυφο ξύλινο τέμπλο, μεταβυζαντινής τέχνης του 1793, που κατασκευάστηκε από τον Μετσοβίτη, και το επιβλητικό παλαιό κωδωνοστάσιο του 1820.
Η Εκκλησία της Ανωγής
Ο Ναός της Παναγίας στην Ανωγή Ιθάκης, κτισμένος σε υψόμετρο 500m, είναι ένας από τους μεγαλύτερους, σημαντικότερους και αρχαιότερους ναούς των Βαλκανίων. Είναι ρυθμού Βασιλικής μεγάλων διαστάσεων (μήκος 30m και πλάτος 10m περίπου) και όπως λέγεται κτίστηκε τμηματικά πριν από 700 χρόνια. Το εσωτερικό του Ναού παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι είναι ολόκληρο σκεπασμένο με τοιχογραφίες Βυζαντινής Τεχνοτροπίας και γι’ αυτό το λόγο έχει κηρυχθεί από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων από το 1959, ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο. Θαυμάσιες εικόνες Αγίων και μορφές Αγγέλων σπάνιας τεχνικής, μαρτυρούν το ασύγκριτο ταλέντο του ζωγράφου της εποχής, του Αντώνιου εξ Αγράφων που ήκμασε περί τα μέσα του 17ου αιώνα. Ο ζωγράφος προερχόταν από τη σχολή των Βραγγιανών Αγράφων στην οποία διατηρούνταν η Βυζαντινή Παράδοση. Οι μορφές των Αγίων και οι στάσεις τους είναι τυποποιημένες και η θέση τους στο Ναό ορισμένη με την πνοή, το χρώμα και την έκφραση που δίνει ο ζωγράφος. Σύμφωνα με επιγραφή στο πέτρινο τέμπλο, ο Αντώνιος εξ Αγράφων παρέδωσε τις εικόνες στα 1680
Οι Σεισμοί του ‘53
Εκκλησία ΑνωγήςΟ ναός υπέστη σοβαρές ζημιές το έτος 1953, κατά τη διάρκεια των καταστρεπτικών σεισμών της περιόδου εκείνης. Λίγο αργότερα, επισκευάστηκε με την ευγενική φροντίδα και συνδρομή του Ιθακήσιου εφοπλιστή κ. Πάνου Γράτσου και οι τοιχογραφίες συντηρήθηκαν από το συντηρητή κ. Αναστάσιο Κουτσουρή. Με τις επιτυχείς παρεμβάσεις του συντηρητή, αναπαλαιώθηκαν και αποκαταστάθηκαν όλες οι εμφανείς τοιχογραφίες, οι οποίες στη Βόρεια πλευρά και στη Νότια πλευρά του κυρίως Ναού, είναι διατεταγμένες σε πέντε παράλληλες ζώνες.
Οι Πέντε Αγιογραφικές Ζώνες
Στη πρώτη ζώνη υπάρχουν απλά διακοσμητικές εικόνες.
Η δεύτερη ζώνη, ξεκινώντας πάνω από το δάπεδο της εκκλησίας δείχνει μια σειρά ολόσωμων Αγίων. Μέρος της ζώνης αυτής του δυτικού τοίχου απέναντι από την κύρια είσοδο, θυμίζει ως πρώτη εντύπωση τα μωσαϊκά του San Vitale της Ραβέννας και τοιχογραφίες των Μετεώρων. Το Μωσαϊκό της ένστολης Θεοδώρας στη Ραβέννα, αντιστοιχεί προς την Αγιογραφία του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης στη εκκλησίας της Ανωγής. Στην περίπτωση της Ανωγής, μεταξύ Κωνσταντίνου και Ελένης, ο Αγιογράφος παρεμβάλει ένα διπλό σταυρό που σήμερα είναι ευρύτερα γνωστός ως ο σταυρός της Λωρραίνης, έμβλημα του στρατηγού Ντε Γκωλ στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στην τρίτη ζώνη υπάρχουν Άγιοι και Όσιοι σε δακτυλίου με διακόσμηση αγράμπελης. Στην τέταρτη ζώνη απεικονίζονται παραστάσεις από την ζωή της Παρθένου και των Μαρτύρων της εκκλησίας. Στην πέμπτη και τελευταία ζώνη, η οποία κόβεται στη μέση από την τοποθέτηση μεταλλικής ψευδοροφής το έτος 1910, ο αγιογράφος παραθέτει σκηνές από τη ζωή του Χριστού.
Στο σύνολό τους οι τοιχογραφίες είναι Ηπειρωτικής τεχνοτροπίας με επιδράσεις από την Κρητική σχολή και ίσως από τα περίφημα μωσαϊκά των Βυζαντινών ναών της Ραβέννας.
Η Παλαιά Μητρόπολη του Νησιού
Οι τοιχογραφίες του Ναού είναι ένα αγιογραφικό έργο Βυζαντινής μεγαλοπρέπειας το οποίο υπογραμμίζει τον πολιτισμό της Ιθάκης εκατό χρόνια μετά την σύγκρουση Σταυρού και Ημισελήνου (Ναυμαχία Ναυπάκτου 1571) τότε που η Ανωγή ήταν η πρωτεύουσα της Ιθάκης και η Εκκλησία της Παναγίας ήταν η Μητρόπολη του Νησιού.
Η Επιγραφή
Στο κτιστό πέτρινο τέμπλο ο επισκέπτης διαβάζει την εξής επιγραφή, η οποία αποτελεί ιστορική μαρτυρία για την παλαιότητα του Ναού:
Το Δωδεκάπορτο, ο Γυναικωνίτης και το Καμπαναριό
Αξιοπρόσεχτα για τον επισκέπτη είναι το ξύλινο δωδεκάπορτο της εποχής του Εικοσιένα, οι πήλινες εντοιχισμένες στάμνες για την ακουστική του ναού, τα παλαιά πέτρινα μνημεία και ο διώροφος γυναικωνίτης στην πρόσοψη του οποίου παρίσταται η Θεία Κρίση.
Τέλος επιβλητικό και ωραίο από γνήσια νηρήτια πέτρα στέκει σε πείσμα του χρόνου το επιβλητικό Βενετσιάνικο καμπαναριό της εκκλησίας, σύμβολο του χωριού και πόλος ιερού προσκυνήματος της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που εορτάζει στις 15 Αυγούστου.